Martys - Katolicy przeciw wojnie

W Polsce katolicyzm zdecydowanie kojarzy się z konserwatyzmem i silną antylewicowością. Nie wszędzie jednak ten stereotyp ma oparcie w rzeczywistości. W krajach Ameryki Łacińskiej popularna jest teologia wyzwolenia łącząca elementy katolickie z marksistowskimi. Katolicyzm bliski ludziom występuje jednak także znacznie bliżej Polski. To anarchiści z ruchu Robotnik Katolicki (Catholic Worker).

Organizacja powstała 1 maja 1933 r. Założyli ją wspólnie francuski jezuita Peter Maurin oraz nawrócona na katolicyzm episkopalianka, działaczka anarchistyczna i socjalistyczna Dorothy Day, która szukała sposobu, żeby połączyć poczucie walki o bardziej sprawiedliwy świat i pacyfizm z nową wiarą. Przed założeniem CW Day była członkinią Partii Socjalistycznej oraz publicystką radykalnych pism "Wezwanie" ("Call") oraz "Masy" ("The Masses"). Później związała się z liberalnym pismem katolickim "Commonweal". Jako ciekawostkę warto dodać, że rozpoczął się jej proces kanonizacyjny.

Jednym z głównych założeń ruchu była praca wśród osób znajdujących się na społecznym marginesie, co miało być, według jej twórców, praktyczną realizacją nauk Jezusa. CW prowadzi sieć 185 placówek pomagających takim osobom w całej Europie, Stanach Zjednoczonych, Kandzie, Australii i Nowej Zelandii. Każdy z domów prowadzonych przez organizację ma swoją specyficzną misję (np. pomoc bezdomnym, więźniom czy imigrantom), zależną od warunków regionalnych.

CW posiada własne pismo ("The Catholic Worker"), które założyła liderka grupy. Pierwszy numer pisma był rozprowadzany na pierwszomajowym wiecu Partii Komunistycznej na nowojorskim Union Square. Zachęcano w nim m.in., aby każdy z czytelników urządził w swoim domu "Chrystusowy pokój", w którym mógłby przyjąć osoby bezdomne. "The Catholic Worker" promował pacyfizm, pomógł założyć organizację, która chroniła ludzi uchylających się z powodu przekonań religijnych od służby wojskowej w czasie II wojny światowej. Gazeta prezentowała poglądy antykapitalistyczne, co ciekawe – oparte na Biblii, katolickiej nauce społecznej i personaliźmie. Pismo wychodzi do dzisiaj, wciąż w tej samej cenie, która wynosi 1 cent za egzemplarz.

CW od początku istnienia promował sprzeciw wobec wszelkich działań militarnych. Działacze Robotnika Katolickiego uczestniczyli w Amerykańskim Kongresie Antywojennym i jako pierwsi w USA określali się mianem pacyfistów katolickich. Ruch powoływał się przy tym na pisma papieża Piusa XI, który potępiał nacjonalizm jako źródło wojny. W czasie hiszpańskiej wojny domowej organizacja zajęła stanowisko neutralne. Krytykowała frankistów, ale także obóz republikański za jego antyklerykalizm i ataki na duchownych. Konsekwentny pacyfizm sprawił, że organizacja odmówiła poparcia jakichkolwiek działań zbrojnych w czasie II wojny światowej. Działania Dorothy Day i jej sympatyków powodowały, że CW miał wielu wrogów. Jednym z nich był prezydent J. Edgar Hoover, który chciał umieścić przywódczynię ruchu w odosobnieniu. W czasie wojny w Wietnamie CW dołączyła do ruchu antywojennego. Robotnik Katolicki wielokrotnie protestował także przeciwko niesprawiedliwości społecznej, rasizmowi i przemocy w każdej formie. Członkowie organizacji uczestniczą obecnie także w wielu innych katolickich ruchach społecznych, takich jak Stowarzyszenie Katolickich Związków Zawodowych, Katolicka Organizacja Pokojowa czy PAX Christi.

W walce o swoje ideały anarchokatolicy z Catholic Worker nie cofają się również przed bardziej radykalnymi działaniami. Członkowie CW, m.in. z Irlandii, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Australii, stosują w walce przeciwko militaryzmowi sabotaż. W 2003 r. członkowie Catholic Worker wdarli się na teren lotniska Shannon w Irlandii, gdzie stacjonowały amerykańskie samoloty, niszcząc jeden z nich. Spowodowało to istotne, blisko 2-milionowe straty finansowe. Gdy w lutym 2003 r. irlandzki ruch antywojenny zapowiedział dużą demonstrację, której częścią miał być zmasowany atak grup stosujących akcję bezpośrednią, Amerykanie zapowiedzieli wycofanie się z bazy. Wśród aktywistów, którzy dokonali tej akcji byli 32-letnia pisarka i działaczka feministyczna Deirdre Clancy, 30-letnia naukowiec Karen Fallon, 22-letni student teologii i antopologii Damien Moran, 31-letni katolicki anarchista z USA Nuin Dunlop oraz 42-letni Australijczyk Ciaron O'Reilly. Trójka działaczy organizacji: 24-letni Diane Catherine Leutgeb-Munson i Michael Timothy Munson, oraz 32-letnia Eileen Clarice Hanson została oskarżona o nielegalne wtargnięcie na teren Gwardii Narodowej w miejscowości Winona w stanie Minessota w Stanach Zjednoczonych. Mieli oni tam rozwinąć transparent "Koniec Wojny, Odmawiamy Walki, Odmawiamy Zabijania" oraz odczytać nazwiska żołnierzy i cywilów, którzy zginęli w czasie wojny w Iraku. Podobny protest zorganizowany przez CW odbył się w stanowym Kapitolu Iowa w Des Moines, gdzie aresztowano jedenaście osób z tej lewicowej organizacji katolickiej. Działacze CW prowadzili, wspólnie z wieloma innymi organizacjami, blokadę brytyjskiej bazy nuklearnej w Faslane. Aresztowano wówczas blisko 379 osób, w tym wiele z Robotnika Katolickiego. Protesty i akcje bezpośrednie, które podejmują katoliccy aktywiści, ciężko zliczyć.

Inspirowane religią ruchy lewicowe istnieją na całym świecie: w Ameryce Łacińskiej, Europie Zachodniej, USA, Indiach, Filipinach, Sri Lance. Polska pozostaje wciąż na tej mapie białą plamą. Miejmy nadzieję, że już niezbyt długo.

Szymon Martys

Artykuł ukazał się w tygodniku "Trybuna Robotnicza".

Paulina Kowalska: Pomoc socjalna? A obrączka jest?

Tomasz Markiewka: O stanie polskiej lewicy - część druga

Tomasz Markiewka: O stanie polskiej lewicy - część pierwsza

Katarzyna Przyborska: Czerwony Bór musi być biały. Tego wymaga polska wrażliwość

Mateusz Stolarz: Prezydent z plantacji bananów. Elity, przemoc i nowa twarz prawicy

Tomasz Markiewka: Tylko obniżka składki zdrowotnej czy już psucie państwa?

Martys: Katolicy przeciw wojnie

lewica.pl w telefonie

14 maja: