Jak wytłumaczyć, że ludzie nie są w stanie zrezygnować z części własnego komfortu, mając świadomość, że to niszczy przyszłość ich dzieci? Jak z...
Stało się. Po wielu dniach napięcia i wzajemnego ostrzału pomiędzy Izraelem Netanjahu wspieranym przez Trumpa, a Iranem ajatollahów - USA...
Paulina Januszewska: Współistnienie? Ta, jasne! Żydowska komiczka kontra Netanjahu
Przemysław Stefaniak: Czy sukces koncertu powinniśmy mierzyć tym ile osób kupi bilet?
Xawier Woliński: Prawicowa rewolucja kulturalna
Michał Peno: Gorzki posmak kultury - wszyscy jesteśmy włóczęgami
Filip Ilkowski: Cały świat, sikorki i rewolucja pracownicza
Jarosław Klebaniuk: Jak pies
Przemysław Prekiel: Wielki budowniczy Radomia
Piotr Ikonowicz: Stawiają słuszną diagnozę, ale nie wyciągają z niej wniosków
Tomasz Terlecki z Europejskiej Fundacji Klimatycznej przypomniał, że w wyniku transformacji ustrojowej kraje Europy Środkowej obniżyły emisje gazów szklarniowych. Według niego region miał spory potencjał, aby pójść ścieżką zielonego rozwoju, jednak wielki skok po komunizmie nie okazał się poszukiwaną przez ówczesnych liderów "trzecią drogą". Jak dodał dziś Polska jest hamulcowym ambitnej europejskiej polityki energetycznej, a nasze wykorzystywanie unijnych funduszy konserwuje dotychczasową politykę energetyczną - tak samo jak alokacja zasobów konserwowała do tej pory rodzimą politykę rolną. Na Węgrzech z kolei politycy w parlamencie jasno mówią, że zmiany klimatyczne zachodzą i są namacalnym problemem, co jest, jego zdaniem, trudne do wyobrażenia w Polsce i pokazuje siłę budującego więzi ze społeczeństwem ruchu ekologicznego. Jako przykład Terlecki podał węgierski oddział Przyjaciół Ziemi, który ma 134 struktury lokalne, podczas gdy w Polsce nie jest łatwo znaleźć prężny NGO, mający tylu członków. Zdaniem eksperta EFK to właśnie ten ruch utorował drogę węgierskim Zielonym - partii Lehet Más a Politika (Polityka Może Być Inna).
Bence Javor z LMP przyznał, że Europa Środkowa faktycznie stanowi jeden region, aczkolwiek poszczególne kraje mają swoją specyfikę, związaną na przykład ze zróżnicowanym potencjałem energetyki odnawialnej. Według niego szansą dla nowych technologii może w tym momencie być sprzedaż uprawnień do emisji CO2, powiązana z ich inwestowaniem w transformację energetyczną. Jak dodał węgierski aktywista istniejące różnice są faktem, tak jak faktem są inne strategie partii Zielonych z regionu Morza Śródziemnego, inne zaś - z państw skandynawskich, zaś Europa Środkowa nie ma takiej bazy, jak ruchy roku 1968 na Zachodzie (jako przykład podał organizacje feministyczne czy antyatomowe, które są na Węgrzech bardzo słabe). Javor stwierdził, że ruchy ekologiczne, silne w okresie przemian ustrojowych, z powodu różnic ideowych osłabły już w połowie lat 90. XX wieku, a sam ruch przeszedł okres depolityzacji i dość długo zajęła zmiana tej sytuacji.
Na Węgrzech większym problemem niż kryzys gospodarczy był towarzyszący mu kryzys polityczny. Ludzie uznali, że partie są skorumpowane. Skupiliśmy się zatem na przejrzystości - cały nasz budżet dostępny jest na naszej stronie internetowej, odmówiliśmy przyjęcia na nasze listy polityków z innych partii, chcemy większego udziału ludzi w procesach decyzyjnych - mówił Javor. Od samego początku nasz przekaz skupiał się na trzech filarach: zrównoważonym rozwoju, demokracji i sprawiedliwości społecznej. By uniknąć skojarzenia z rozumianym dość wąsko terminem "zieloni", wybraliśmy inną nazwę, pozwalającą na dostrzeżenie na przykład naszych postulatów zdrowotnych, edukacyjnych czy też transportowych. Nasi wyborcy głosowali na polityczną alternatywę; to do nas należy ich przekonanie, że ta alternatywa jest zielona. To strategia inna od czeskiej, skupiającej się stricte na ekologii - dodał.
Mówiąc o kontekście społecznym, Javor podkreślił, że ruch społeczny jest konieczny dla partii. Powiedział on m.in. o tym, że na Węgrzech znacznie wcześniej niż w Polsce wprowadzono zasadę odpisów podatkowych na rzecz NGO, i sporo wysiłku w LMP wkładane jest w podtrzymywanie silnych relacji z ruchem ekologicznym czy praw człowieka. Jak dodał działacz zielonych w jego kraju rozpadła się baza społeczna poparcia dla socjalistów i liberałów, rozumianych nie jako ekonomicznych neoliberałów, ale zwolenniczek i zwolenników praw człowieka, a część z tych osób zagłosowała na LMP ze względu na politykę integracji społecznej, w tym włączania Romów w główny nurt społeczeństwa. Javor stwierdził, że hasło "odzyskania polityki dla ludzi" zmobilizowało wielu wyborców i udało się pokonać tradycyjną na Węgrzech bierność polityczną oraz przekonanie, że ekologia jest luksusem dla bogatych.
Dariusz Szwed, współprzewodniczący Zielonych 2004, przypomniał kontekst lokalny. Mówił m.in. o tym, że w 1989 roku, przy Okrągłym Stole, odcięto ekologię od kwestii przemian społecznych. Jak dodał podczas gdy nazachodzie Europy Zieloni wchodzili na polityczną scenę w czasach, gdy wciąż dominowała jeszcze koncepcja państwa dobrobytu, w Polsce nie udało się nauczyć demokracji bez dyskursu neoliberalnego i w związku z tym również zielona polityka, przez prostą zbieżność historyczną, funkcjonuje w neoliberalnym sosie. Inną wskazaną przez niego różnicą między Polską, a Węgrami był kryzys, który doprowadził do silnej polaryzacji społecznej, podczas gdy w Polsce społeczeństwo nadal trzymane jest w uśpieniu i brakuje dyskusji o zrównoważonym rozwoju, różnych modelach rozwoju i metodach jego mierzenia. Szwed wskazał, że dużą rolę w utrzymywaniu status quo ma Kościół rzymskokatolicki.
Bartłomiej Kozek
