Mariusz Czubaj - Postępująca gettyzacja nauk...

Mariusz Czubaj: Postępująca gettyzacja nauk...

[2011-11-18 20:04:33]

...humanistycznych i społecznych staje się w Polsce faktem

Dr hab. prof. SWPS Mariusz Czubaj, antropolog kultury, badacz kultury popularnej i literaturoznawca pracujący w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie, szerokiej publiczności znany jako autor powieści kryminalnych napisał list otwarty do Barbary Kudryckiej. Reforma szkolnictwa wyższego, która ma uzdrowić je pod kątem merytorycznym i finansowym jest w istocie działaniem opartym na logice komercjalizacji, za którą nie idzie głębsza refleksja na temat wartości nauki jako takiej. Humanistyka jest przez ten pakiet "nowoczesnych rozwiązań" dyskryminowana, a regulacje, których krytyki podejmuje się Mariusz Czubaj, jej przyszłość jako sfery działalności akademickiej w Polsce stawiają pod znakiem zapytania. List podpisało najpierw troje wybitnych naukowców naukowców z SWPS, profesorowie: Wiesław Godzic, Wojciech Burszta i Joanna Mizielińska. Zachęcamy wszystkie osoby wiązane ze światem nauki do wyrażenia poparcia dla tej inicjatywy i złożenia swojego podpisu pod listem! List jest bezkompromisowy - sytuacja jest przecież niezwykle poważna.

List otwarty do Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Profesor Barbary Kudryckiej

Szanowna Pani Minister,

Wybory parlamentarne oraz rekonstrukcja gabinetu sprawiają, że - licząc na tzw. "nowe otwarcie" - postanowiliśmy zabrać głos w dyskusji na temat oceny dorobku (a ściślej: punktów przyznawanych za publikacje) w obszarze nauk społecznych i humanistycznych. Zwykle w takich razach pisze się, że list podyktowany jest "głębokim niepokojem", itd. W tym przypadku inspiracja jest inna: stanowią ją demonstracje Ruchu Oburzonych, które przemaszerowały na świecie ulicami miast 15 października. Niewielka grupka demonstrantów w Warszawie niosła transparent: "Jesteśmy wkurwieni". Proszę tę opowiastkę potraktować jako metaforę odnoszącą się do naszego stanu ducha.

Nie będziemy poruszali w tym liście kwestii szczegółowych - po wielokroć zgłaszanych przez środowisko akademickie zajmujące się naukami humanistycznymi oraz społecznymi (i po mistrzowsku ignorowane przez Ministerstwo). Skupimy się natomiast na kwestiach zasadniczych, które (w zgodzie z lubianą przez urzędników poetyką parametryzacji) przedstawię w trzech punktach.

Po pierwsze - sposób oceniania dorobku w wyżej wymienionych naukach jest świadectwem osobliwego melanżu kompleksów i koniunkturalizmu panującego w gronie decydentów do spraw nauki. Świadectwem takiej postawy jest fetyszyzacja tzw. listy filadelfijskiej, o której - w przypadku dyscyplin humanistycznych i społecznych - nawet w Filadelfii nie słyszeli. Równie dobrze moglibyśmy aspirować do listy inuickiej (swoją drogą myślę, że byłaby ona znacznie ciekawsza). Uznani badacze społeczni we Francji, pytani o listę filadelfijską, otwierają ze zdumienia oczy, a ochłonąwszy pytają: "Czy wy naprawdę nie umiecie sami ocenić swojego dorobku?". Widocznie nie umiemy i nie chcemy. Na takim tle, gdy naukowego Absolutu poszukuje się nieodmiennie za Atlantykiem, słowa klasyka socjologii Stanisława Ossowskiego, by "nie być w myśleniu posłusznym" brzmią zaiste jak prehistoryczna donkiszoteria.

Po wtóre - sposób oceniania dorobku budzi niepokój także z innego powodu. Niezależnie od tego, czy zajmujemy się naukowo partycypacją wyborczą w Polsce, analizą systemów wartości rodzimej młodzieży, interpretacją wierszy Herberta bądź badaniem polskiej popkultury (wymieniamy tematy pierwsze z brzegu) przykaz jest prosty: publikujcie te teksty po angielsku, bo to się bardziej (wam) opłaca. Nie trzeba nikogo przekonywać, że adresatem takich prac powinni być czytelnicy polscy oraz interesujący się Polską. Być może nie jest już oczywiste dla wszystkich, że język, w którym wyraża się idee i formułuje kategorie opisu rzeczywistości, poszerzają pole kultury i wzbogacają to, co nazywamy "wiedzą lokalną". Uleganie czemuś, co określilibyśmy mianem neokolonializmu akademickiego - w czasach, gdy o przemocy symbolicznej i hegemonii kulturowej dyskutuje się już nie na seminariach, ale w debacie publicznej - ową wiedzę lokalną w oczywisty sposób zubaża i petryfikuje.

Po trzecie wreszcie - przyjęte kryteria oceny odbierają - i, naprawdę, Pani Minister, piszemy to bez wielkich słów - godność pracy naukowej. Najlepiej świadczy o tym stosunek Ministerstwa do monografii zbiorowych (mylonych skądinąd z "materiałami pokonferencyjnymi"). Monografie te mają, często, charakter interdyscyplinarny, a problemy badawcze formułowane są w krzyżowym ogniu pytań stawianych przez różne nauki. By the way: skoro już tak trzymamy się modelu amerykańskiego, warto zwrócić uwagę, jak ważną rolę monografie zbiorowe - ukazujące różne punkty widzenia i nieodzowną w nauce wielogłosowość - odgrywają na tamtym rynku wydawniczym i w tamtym systemie edukacji. Tymczasem tę formę opracowań Ministerstwo chce uznać za publikacje "śmieciowe". Co gorsza: kwestionuje tym samym styl uprawiania nauk humanistycznych i społecznych i ich tożsamość kształtowaną na wielu pograniczach.

Podobne głosy kierowane do Ministerstwa ze strony różnych środowisk akademickich - dostrzegających gettyzację nauk humanistycznych i społecznych w Polsce - świadczą, że w naszych odczuciach i opiniach nie pozostajemy odosobnieni.

Z wyrazami szacunku -

Dr hab. Prof. SWPS Mariusz Czubaj

List podpisali:

Prof. dr hab. Wojciech Burszta
Prof. dr hab. Wiesław Godzic
Dr hab. Prof. SWPS Joanna Mizielińska

Dziękujemy z góry wszystkim, którzy zechcą podpisać się pod listem Mariusza Czubaja. Przyszłość polskich uniwersytetów, szkół wyższych i badań naukowych jest naszą wspólną sprawą.

W imieniu i na prośbę Mariusza Czubaja petycję sporządził Jacek Drozda.

Petycję można podpisać tutaj.